در بالاترین سطح کارت‌های گرافیک، نبردها همیشه حماسی‌تر و انتخاب‌ها پیچیده‌تر می‌شوند. امروز، دو تایتان از دو نسل و دو فلسفه متفاوت به میدان آمده‌اند: NVIDIA GeForce RTX 3090 Ti، پادشاه مطلق و قدرتمند معماری Ampere، و AMD Radeon RX 7900 XT، مدعی پیشرفته و بهینه از معماری RDNA 3. این مقایسه، صرفاً بررسی اعداد نیست؛ بلکه تقابل بین اکوسیستم بالغ و اثبات‌شده CUDA و Ray Tracing انویدیا با معماری نوآورانه Chiplet و بهره‌وری فوق‌العاده ای‌ام‌دی است.
این مقاله به کالبدشکافی عمیق این دو کارت گرافیک قدرتمند می‌پردازد تا به شما در یک انتخاب آگاهانه برای سیستم گیمینگ یا کاری خود کمک کند. ما عملکرد آن‌ها را در سنگین‌ترین بازی‌های روز و نرم‌افزارهای حرفه‌ای می‌سنجیم و ارزش خرید هر یک را با توجه به قیمت فعلی‌شان در بازار نو و استوک تحلیل می‌کنیم. اگر در دوراهی انتخاب بین قدرت بی‌چون‌وچرای 3090 Ti، که اکنون می‌توان آن را با قیمتی مناسب‌تر در بازار استوک از فروشگاه‌های معتبری چون تستوبازی یافت، و فناوری و معماری جدیدتر 7900 XT قرار دارید، این راهنمای جامع برای شماست.
تقابل معماری‌ها: Ampere در برابر RDNA 3 و نوآوری Chiplet
اساسی‌ترین تفاوت این دو کارت در معماری زیربنایی آن‌ها نهفته است. RTX 3090 Ti، که بر پایه معماری Ampere انویدیا ساخته شده، نمایانگر اوج یک طراحی یکپارچه (Monolithic) است. انویدیا در این نسل با فرآیند ۸ نانومتری، تمام توان خود را بر روی افزایش حداکثری تعداد هسته‌های CUDA، هسته‌های RT نسل دوم و هسته‌های Tensor نسل سوم متمرکز کرد و با استفاده از سریع‌ترین حافظه GDDR6X، یک غول پردازشی بی‌رقیب را خلق نمود.
در مقابل، RX 7900 XT با معماری RDNA 3، یک رویکرد کاملاً متفاوت و نوآورانه را به نمایش می‌گذارد. ای‌ام‌دی برای اولین بار در یک GPU گیمینگ، از طراحی Chiplet استفاده کرده است. در این طراحی، به جای یک تراشه یکپارچه بزرگ، پردازنده از یک چیپ اصلی پردازش گرافیکی (GCD) که با فرآیند پیشرفته ۵ نانومتری ساخته شده و چندین چیپ حافظه کش (MCD) که با فرآیند ۶ نانومتری تولید شده‌اند، تشکیل شده است. این طراحی به ای‌ام‌دی اجازه می‌دهد تا بهره‌وری تولید را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش دهد، در حالی که عملکردی فوق‌العاده را ارائه می‌دهد.
RTX 3090 Ti: اوج قدرت یکپارچه و اکوسیستم بالغ
RTX 3090 Ti با داشتن ۱۰۷۵۲ هسته CUDA و ۲۴ گیگابایت حافظه GDDR6X بر روی یک رابط ۳۸۴ بیتی، به پهنای باند حافظه شگفت‌انگیز ۱۰۰۸ گیگابایت بر ثانیه دست می‌یابد. این مشخصات، آن را به یک هیولا برای کار با داده‌های عظیم در رزولوشن 4K و 8K تبدیل می‌کند. قدرت این کارت در اکوسیستم نرم‌افزاری آن نهفته است.
پلتفرم CUDA انویدیا، به همراه هسته‌های RT و Tensor، یک مجموعه ابزار بسیار قدرتمند و بهینه برای نرم‌افزارهای رندرینگ سه‌بعدی، هوش مصنوعی و تدوین ویدیو فراهم کرده است. بلوغ این اکوسیستم و پشتیبانی گسترده توسعه‌دهندگان به این معناست که 3090 Ti در بسیاری از نرم‌افزارهای حرفه‌ای، عملکردی بسیار قابل اعتماد و سریع ارائه می‌دهد.
RX 7900 XT: نوآوری، بهره‌وری و قدرت RDNA 3
معماری RDNA 3 و طراحی Chiplet در RX 7900 XT، یک جهش بزرگ برای ای‌ام‌دی محسوب می‌شود. این کارت با داشتن ۵۳۷۶ پردازنده جریانی (Stream Processor)، شتاب‌دهنده‌های Ray Tracing نسل دوم و شتاب‌دهنده‌های هوش مصنوعی جدید، برای رقابت در بالاترین سطح طراحی شده است. اگرچه ۲۰ گیگابایت حافظه GDDR6 آن روی یک رابط ۳۲۰ بیتی قرار دارد (پهنای باند ۸۰۰ گیگابایت بر ثانیه)، اما ای‌ام‌دی با استفاده از نسل دوم Infinity Cache (۸۰ مگابایت)، این محدودیت را جبران کرده و به پهنای باند موثر بسیار بالایی دست می‌یابد.
برتری اصلی 7900 XT در بهره‌وری انرژی و پشتیبانی از فناوری‌های جدید مانند DisplayPort 2.1 است. این کارت با وجود ارائه عملکردی نزدیک یا گاهی بهتر در پردازش سنتی، مصرف برق به مراتب کمتری نسبت به 3090 Ti دارد که این خود یک مزیت بزرگ در مدیریت حرارت و هزینه‌های جانبی است.
میدان نبرد گیمینگ: تحلیل عملکرد در 10 بازی محبوب
برای این دو کارت قدرتمند، تست در رزولوشن‌های 1440p و 4K منطقی است. جدول زیر عملکرد آن‌ها را در ۱۰ بازی محبوب با بالاترین تنظیمات گرافیکی ممکن نشان می‌دهد.
| بازی (Ultra Settings) | RTX 3090 Ti (4K) | RX 7900 XT (4K) |
| Cyberpunk 2077 | ~70 FPS (DLSS-Q, RT-Ultra) | ~65 FPS (FSR-Q, RT-Ultra) |
| Red Dead Redemption 2 | ~100 FPS | ~110 FPS |
| Alan Wake 2 | ~55 FPS (DLSS-Q, RT-High) | ~50 FPS (FSR-Q, RT-High) |
| Starfield | ~70 FPS | ~75 FPS |
| Baldur’s Gate 3 | ~100 FPS | ~105 FPS |
| Call of Duty: Warzone | ~140 FPS | ~160 FPS |
| Forza Horizon 5 | ~110 FPS (Extreme) | ~125 FPS (Extreme) |
| The Last of Us Part I | ~80 FPS | ~85 FPS |
| Marvel’s Spider-Man | ~100 FPS (RT-High, DLSS-Q) | ~90 FPS (RT-High, FSR-Q) |
| Elden Ring | ~60 FPS (Locked) | ~60 FPS (Locked) |
عملکرد در پردازش سنتی (Rasterization)
در بازی‌هایی که صرفاً بر پایه قدرت پردازش سنتی یا Rasterization هستند و از Ray Tracing استفاده نمی‌کنند (مانند Red Dead Redemption 2, Warzone, Starfield)، کارت RX 7900 XT به لطف معماری جدیدتر و بهینه‌تر RDNA 3، اغلب عملکردی بهتر (بین ۵ تا ۱۵ درصد) نسبت به RTX 3090 Ti ارائه می‌دهد. این یک دستاورد بزرگ برای ای‌ام‌دی است و نشان می‌دهد که در قدرت خام خالص، این شرکت توانسته است از قهرمان نسل قبل انویدیا پیشی بگیرد.
این برتری به خصوص در بازی‌هایی که از APIهای مدرن مانند DirectX 12 Ultimate و Vulkan به خوبی استفاده می‌کنند، مشهودتر است. برای گیمرهایی که اولویت اصلی‌شان بالاترین نرخ فریم ممکن در بازی‌های سنتی است، 7900 XT یک انتخاب فوق‌العاده قدرتمند است.
عملکرد در Ray Tracing: قلمرو سنتی انویدیا
وقتی پای Ray Tracing به میان می‌آید، معادله کمی تغییر می‌کند. RTX 3090 Ti به لطف هسته‌های RT نسل دوم و بلوغ بیشتر اکوسیستم نرم‌افزاری خود، معمولاً عملکردی پایدارتر و قوی‌تر در سناریوهای سنگین Ray Tracing ارائه می‌دهد. همانطور که در جدول در بازی‌هایی مانند Cyberpunk 2077 و Alan Wake 2 مشاهده می‌شود، با فعال بودن RT، کارت 3090 Ti برتری خود را حفظ کرده یا به رقیب خود بسیار نزدیک می‌شود.
اگرچه ای‌ام‌دی با شتاب‌دهنده‌های RT نسل دوم در RDNA 3 پیشرفت چشمگیری داشته است، اما همچنان انویدیا در این زمینه پیشتاز است. با این حال، باید در نظر داشت که هر دو کارت با استفاده از فناوری‌های آپ‌اسکیلینگ خود (DLSS و FSR) قادر به ارائه یک تجربه قابل بازی با Ray Tracing در رزولوشن 4K هستند، اما تجربه انویدیا معمولاً کمی روان‌تر و باکیفیت‌تر است.
عملکرد در نرم‌افزارهای حرفه‌ای و تولید محتوا
برای متخصصان، انتخاب بین این دو کارت بسیار پیچیده‌تر است و کاملاً به نرم‌افزار مورد استفاده آن‌ها بستگی دارد.
| نرم‌افزار / پروژه | RTX 3090 Ti | RX 7900 XT |
| Blender (Cycles, OptiX/HIP Render) | ~11 ثانیه | ~25 ثانیه |
| DaVinci Resolve (PugetBench Score) | ~2100 | ~2000 |
| Adobe Premiere Pro (PugetBench Score) | ~1100 | ~980 |
| Adobe After Effects (PugetBench Score) | ~1500 | ~1400 |
رندرینگ سه‌بعدی: برتری قاطع اکوسیستم CUDA/OptiX
در حوزه رندرینگ سه‌بعدی، RTX 3090 Ti به لطف اکوسیستم بی‌نظیر CUDA و به خصوص OptiX API، برتری مطلق دارد. همانطور که در بنچمارک Blender مشاهده می‌شود، سرعت رندر 3090 Ti با استفاده از OptiX بیش از دو برابر سریع‌تر از RX 7900 XT است. این تفاوت در موتورهای رندر دیگری مانند V-Ray و OctaneRender نیز تکرار می‌شود.
برای هنرمندان سه‌بعدی، معماران و متخصصان جلوه‌های ویژه که زمان رندر برایشان یک فاکتور حیاتی است، RTX 3090 Ti همچنان انتخاب بسیار بهتری است. ۲۴ گیگابایت VRAM آن نیز به راحتی از پس سنگین‌ترین صحنه‌ها برمی‌آید.
تدوین ویدیو: یک رقابت بسیار نزدیک
در نرم‌افزارهای تدوین ویدیو، رقابت بسیار نزدیک‌تر است. در DaVinci Resolve، هر دو کارت عملکردی فوق‌العاده و بسیار نزدیک به هم دارند. RTX 3090 Ti به لطف بهینه‌سازی بهتر برای افکت‌های مبتنی بر CUDA، برتری جزئی دارد، اما RX 7900 XT با انکودر و دیکودر سخت‌افزاری AV1، یک مزیت مدرن برای کار با این فرمت جدید ارائه می‌دهد.
در مجموعه ادوبی نیز، 3090 Ti به دلیل پایداری بالاتر درایورهای استودیویی و بهینه‌سازی بهتر، معمولاً انتخاب ارجح است. با این حال، هر دو کارت برای تدوین حرفه‌ای ویدیوهای 4K و 8K بیش از حد کافی هستند و انتخاب بین آن‌ها به ترجیحات شخصی و سایر کاربردهای شما بستگی خواهد داشت.
بهره‌وری انرژی و مشخصات فیزیکی
این بخش، یکی از بزرگترین تفاوت‌های این دو کارت را به نمایش می‌گذارد و یک پیروزی قاطع برای ای‌ام‌دی است.
- RTX 3090 Ti: این کارت با توان طراحی حرارتی (TDP) سرسام‌آور 450 وات، یکی از پرمصرف‌ترین کارت‌های گرافیک تاریخ است. این کارت نه تنها به یک پاور بسیار قدرتمند (حداقل ۱۰۰۰ وات با کانکتور جدید 12VHPWR) نیاز دارد، بلکه گرمای عظیمی تولید می‌کند که نیازمند یک کیس بسیار بزرگ با جریان هوای استثنایی است.
- RX 7900 XT: در مقابل، این کارت با TDP حدود 315 وات، به مراتب بهینه‌تر است. این مصرف برق ۱۴۰ وات کمتر، به معنای نیاز به پاور ضعیف‌تر (حدود ۸۰۰ وات)، تولید گرمای کمتر و امکان استفاده در کیس‌های متنوع‌تر است.
این بهره‌وری انرژی فوق‌العاده، یک مزیت بزرگ برای RX 7900 XT است که هزینه‌های جانبی و پیچیدگی‌های ساخت سیستم را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.
تحلیل نهایی ارزش خرید: غول استوک یا مدعی نو؟
ارزش خرید، فاکتور نهایی در تصمیم‌گیری است. RX 7900 XT به عنوان یک محصول جدیدتر، با قیمت مشخص و گارانتی در بازار موجود است. در مقابل، RTX 3090 Ti دیگر به صورت نو تولید نمی‌شود و تنها در بازار استوک یافت می‌شود، اما این موضوع یک فرصت استثنایی ایجاد کرده است.
شما امروز می‌توانید یک RTX 3090 Ti استوک را با قیمتی نزدیک یا حتی کمتر از یک RX 7900 XT نو پیدا کنید. با توجه به برتری قاطع 3090 Ti در کارهای رندرینگ حرفه‌ای و عملکرد بسیار رقابتی آن در گیمینگ، این معامله می‌تواند برای کاربران خاصی بسیار جذاب باشد. مراجعه به فروشگاه‌های معتبر و تخصصی مانند تستوبازی که سلامت این کارت‌های قدرتمند را تضمین می‌کنند، ریسک خرید را به حداقل می‌رساند.
نتیجه گیری: انتخاب بر اساس اولویت‌های شما
در پایان این نبرد حماسی، هیچ برنده‌ای وجود ندارد؛ تنها انتخاب درست برای نیازهای شما وجود دارد. RTX 3090 Ti، یک تایتان بی‌رقیب در دنیای تولید محتوای سه‌بعدی و یک هیولای گیمینگ 4K است. اگر شما یک متخصص رندرینگ، معمار یا هنرمند جلوه‌های ویژه هستید، یا گیمری که بهترین عملکرد Ray Tracing را می‌خواهد و می‌توانید آن را با قیمت مناسبی به صورت استوک تهیه کنید، این کارت همچنان یک سرمایه‌گذاری فوق‌العاده است، به شرطی که بتوانید با مصرف برق و حرارت بالای آن کنار بیایید.
از سوی دیگر، RX 7900 XT، قهرمان مدرن، بهینه و قدرتمند در پردازش سنتی است. اگر شما یک گیمر خالص هستید که بالاترین نرخ فریم را در بازی‌های غیر Ray Tracing می‌خواهید، به بهره‌وری انرژی اهمیت می‌دهید و به دنبال یک کارت جدید با پشتیبانی از آخرین فناوری‌های نمایشگر هستید، این کارت یک انتخاب بی‌نقص است. این یک گزینه هوشمندانه است که عملکردی در سطح پرچمداران را با پیچیدگی و هزینه کمتر ارائه می‌دهد.
سوالات متداول
۱. برای گیمینگ خالص در 4K، کدام کارت سریع‌تر است؟ در بازی‌های سنتی (Rasterization)، RX 7900 XT معمولاً سریع‌تر است. در بازی‌های با Ray Tracing سنگین، RTX 3090 Ti برتری دارد.
۲. اگر کار اصلی من رندرینگ سه‌بعدی با V-Ray باشد، کدام را بخرم؟ بدون شک RTX 3090 Ti. به دلیل بهینه‌سازی فوق‌العاده برای CUDA و OptiX، عملکرد آن در این نرم‌افزارها با اختلاف زیاد بهتر است.
۳. آیا ۲۴ گیگابایت VRAM کارت 3090 Ti مزیتی نسبت به ۲۰ گیگابایت 7900 XT دارد؟ بله، در پروژه‌های بسیار سنگین رندرینگ سه‌بعدی یا تدوین ویدیوهای 8K، این ۴ گیگابایت حافظه اضافی می‌تواند تفاوت ایجاد کند.
۴. آیا پاور ۸۵۰ وات برای این کارت‌ها کافی است؟ برای RX 7900 XT کافی و مناسب است، اما برای RTX 3090 Ti، یک پاور باکیفیت ۱۰۰۰ وات برای اطمینان از پایداری کامل توصیه می‌شود.
۵. آیا خرید RTX 3090 Ti استوک ریسک بالایی دارد؟ اگر از فروشنده معتبر با مهلت تست و ضمانت خریداری شود، ریسک آن مدیریت‌شده است. این کارت‌ها قطعات بسیار باکیفیتی هستند.